Khi mới ra đời não trẻ sơ sinh có đến 14 tỷ tế bào
thần kinh nhưng phải đến 8 tuổi các tế bào mới được biệt hóa hoàn toàn.
Trong những năm đầu của cuộc đời, hệ thần kinh của trẻ
phát triển rất nhanh, trọng lượng não ở trẻ sơ sinh nặng khoảng 400g đến 1 tuổi
nặng 900 - 1.000g, đến 8 tuổi não nặng 1.200 - 1.300g, khi trưởng thành là
1.400g.
Trọng lượng não tăng đó là kết quả của quá trình
myelin hóa. Quá trình phát triển và hoàn thiện hệ thần kinh thì quan trọng nhất
là sự myelin hóa các tổ chức thần kinh và biến đổi ở vỏ não.
Myelin hóa là quá trình chất béo bao bọc dần xung
quanh dây thần kinh. Myelin hóa liên quan tới sự trưởng thành của hệ thần kinh.
Sự myelin hóa được bắt đầu từ tháng thứ 4 của bào thai, tiếp tục sau khi ra đời
và hoàn chỉnh khi trẻ 8 tuổi. Quá trình myelin hóa mạnh nhất ở giai đoạn trẻ từ
sơ sinh đến 2 tuổi và trọng lượng của não tăng nhanh ở giai đọan này. Tế bào
thần kinh sẽ không hoạt động nếu không được myelin hóa hoàn toàn. Chậm myelin
hóa sẽ làm trẻ chậm phát triển tinh thần và vận động như chậm biết đi, chậm
biết nói và giảm khả năng nhận thức.
Chất béo đóng vai trò
quan trọng trong việc myelin hóa tổ chức thần kinh. Trong những năm đầu đời, trẻ
được nuôi bằng sữa mẹ thì hệ thần kinh phát triển tốt vì trong sữa mẹ chứa nhiều
lipid, năng lượng do lipid cung cấp chiếm 50% tổng năng lượng của sữa. Thành phần
lipit của sữa mẹ gồm nhiều loại axít béo, trong đó có các axít béo no như axít
palmitic, axít stearic, axít myristic, axít butyric... các axít béo không no
như axít oleic, axít linoleic, axít arachidonic (ARA), axít linolenic, axít
docosahexaenoic (DHA)... và đặc biệt có lipid ở dạng phức tạp khi kết hợp với
phosphat tạo thành các phospholipid hay spingolipid như spingomyelin.
Spingomyelin là một dạng lipid phức tạp có ưu thế và chiếm đến 40% tổng số lượng
phospholipid trong sữa mẹ.
Spingomyelin là thành phần cơ bản cấu tạo nên lớp vỏ
myelin bao bọc quanh dây thần kinh, đóng vai trò dẫn truyền xung động thần
kinh, dẫn truyền các tín hiệu qua màng tế bào vào bên trong tế bào. Như vậy,
spingomyelin có vai trò rất quan trọng đối với sự myelin hóa dây thần kinh giúp
cho hệ thần kinh của trẻ phát triển tốt.
Trong quá trình tổng hợp spingomyelin phải cần có
choline. Choline là một chất dinh dưỡng có tác dụng gần giống vitamin và cần
thiết cho chức năng hoạt động của tất cả các tế bào trong cơ thể. Choline là
tiền chất của acetylcholine - chất trung gian dẫn truyền xung động thần kinh và
tham gia vào quá trình lưu trữ trí nhớ. Choline tham gia vào quá trình chuyển
hóa chất béo, khi thiếu choline thì lipid bị tích trữ nhiều tại gan. Nhiều nghiên
cứu cho thấy cần thiết phải bổ sung choline vào khẩu phần ăn cho phụ nữ khi
mang thai để mẹ có đủ lượng choline cung cấp cho con qua máu của mình. Đồng
thời để giúp trẻ tăng cường phát triển trí thông minh cũng cần bổ sung choline
vào bữa ăn của trẻ qua thực phẩm.
Vai trò cần thiết của spingomyelin, choline đối với
quá trình myelin hóa thần kinh - một yếu tố quan trọng đối với sự phát triển hệ
thần kinh, phát triển trí tuệ trẻ em đã được chứng minh rõ ràng. Vì vậy, hiện
nay trong nhiều thực phẩm dành cho bà mẹ khi mang thai và trẻ nhỏ đã được tăng
cường spingomyelin, choline - là những dưỡng chất quan trọng đối với sự phát
triển trí não của trẻ em.
-Nguồn: Sưu tầm-